(Cadn.com.vn) - Hội nghị các nhà tài trợ quốc tế tại Cairo kết thúc với cam kết hỗ trợ Gaza 5,4 tỷ USD. Điều này mở ra nhiều hy vọng cho người dân Palestine. Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn nhiều.

Quá nhiều nhu cầu

Mùa đông đang đến ở Gaza. Những đêm dài và mưa lớn khiến hàng ngàn gia đình vốn bị mất nhà cửa trong cuộc chiến giữa Israel và Hamas càng thêm khốn đốn.

Mức độ thiệt hại tại nhiều nơi ở Gaza khủng khiếp đến nỗi Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon gọi đó là "sự hủy diệt không thể tả". Những tòa nhà lớn hàng ngàn tấn bê-tông giờ chỉ còn lại những đống đổ nát. Ở một số nơi - chẳng hạn như Shejaiya và Johr El-Deek - cảnh tượng này được lặp đi lặp lại từ nhà này sang nhà khác, đường phố này sang đường phố khác.

Với số tiền 5,4 tỷ USD, khoảng một nửa được dành cho việc sửa chữa thiệt hại trực tiếp của chiến tranh - xây dựng lại các tòa nhà, đường giao thông, đường dây cung cấp điện và hệ thống thoát nước. Hiện chưa rõ số tiền còn lại sẽ được chi tiêu như thế nào, nhưng xem ra vẫn không đủ cho Gaza.

Dải đất này cần cải thiện cung cấp nước, xử lý nước thải và hệ thống đường sá trong vố số các vấn đề cơ sở hạ tầng khác. Và tất nhiên là tiếp tục tài trợ với các Bộ do Hamas điều hành ở Gaza. Tiền lương khu vực nhà nước là cực kỳ quan trọng ở một nơi mà nền kinh tế khu vực tư nhân hầu như không hoạt động bởi sự bao vây kinh tế của Israel và Ai Cập.

Vì vậy, chi tiêu số tiền 5,4 tỷ USD này không phải là một vấn đề đáng bàn, song nhận số tiền này ra sao mới là vấn đề đáng nói.

Cảnh tượng ngổn ngang, đổ nát ở Gaza. Ảnh: BBC

Thực tế hay chỉ là lý thuyết?

Một sự thật đơn giản là không phải lúc nào chính phủ các nước cũng tôn trọng những cam kết thực hiện ở những thời điểm xảy ra khủng hoảng quốc tế.

Các quan chức Palestine nói rằng, phần lớn số tiền cam kết sau cuộc xung đột ở Gaza với Israel vào năm 2009 không bao giờ đến được tay họ. Vì vậy, con số 5,4 tỷ USD khiến Palestine có cảm giác chỉ tồn tại trên lý thuyết. Không phải tất cả các nước tài trợ đều bị thúc đẩy bởi mong muốn giúp đỡ người dân Gaza, một số có động cơ chính trị và chiến lược riêng khi tài trợ.

Nhà tài trợ lớn nhất, Qatar (1 tỷ USD) và Saudi Arabia (500 triệu USD), là các đối thủ cạnh tranh để gây ảnh hưởng khắp Trung Đông và thế giới Hồi giáo. Điều này cũng đúng với Thổ Nhĩ Kỳ và các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất với 200 triệu USD mỗi nước.

Còn Mỹ (212 triệu USD) và Liên minh Châu Âu (568 triệu USD), bên cạnh mối quan tâm nhân đạo, đóng góp của họ có thể là cái giá để tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc mở rộng quan hệ với Trung Đông. Đóng góp của Anh (32 triệu USD) được thúc đẩy bởi sự cân nhắc tương tự. Về mặt chính trị, người chiến thắng là chính quyền Palestine (PA) do ông Mahmoud Abbas lãnh đạo. Tại thời điểm này, PA, kiểm soát Bờ Tây, thành lập chính phủ đoàn kết với Hamas, tổ chức Hồi giáo vũ trang kiểm soát Gaza.

Tuy nhiên, các nước phương Tây xác định, quỹ tái thiết sẽ được chuyển đến tay PA - một phần nhằm củng cố vị thế như một lực lượng ôn hòa hơn và một phần để ngăn chặn Hamas sử dụng tiền để tái vũ trang.

Không có phi quân sự hóa

Và có ẩn ý chính trị trong dự án tái thiết này. Israel là tất nhiên không có mặt tại hội nghị trên. Nhưng có thể nói, Tel Aviv nhận phải thất bại chính trị lớn sau cuộc họp ở Cairo.

Trong quá trình chiến đấu, Israel khẳng định sẽ liên kết với bất kỳ nhà tài trợ tái thiết nào giúp giải giáp hoặc phi quân sự hóa Hamas. Nhưng giờ đây, không ai đề cập đến vấn đề này và Israel đang phải giải quyết cho vấn đề phức tạp hơn nhiều. Bất kỳ vật liệu xây dựng nào dành cho việc tái thiết Gaza sẽ đi qua lãnh thổ Israel.

Ai Cập có biên giới chung với Palestine tại Rafah, nhưng Cairo lập luận rằng, điểm giao nhau này không thích hợp để trung chuyển hàng hóa. Điều đó cũng có nghĩa là toàn bộ trách nhiệm đối với việc bảo đảm Hamas không sử dụng các vật liệu này để tái vũ trang đều rơi vào tay Israel.

Tel Aviv có hai mối quan ngại về an ninh. Đầu tiên, Tel Aviv phải tìm kiếm mỗi kiện hàng để chắc chắn rằng nó không có súng, đạn hoặc tên lửa  ẩn bên trong. Thứ hai Tel Aviv phải kiểm tra những vật liệu "sử dụng kép" - tức là bất cứ thứ gì mà được sử dụng để chế tạo tên lửa, vũ khí… Israel sẽ phải tìm cách kiểm soát số tiền đi vào Gaza và sau đó phải đảm bảo rằng, số tiền này được sử dụng trong xây dựng dân dụng chứ không phải để tái vũ trang.

An Bình